άλλιο

(allium). Γένος ποωδών φυτών της οικογένειας των λιλιιδών. Αριθμεί 270 είδη, ιθαγενή του βορείου ημισφαιρίου. Από αυτά 40 απαντώνται στην ελληνική χλωρίδα. Πολλά από τα είδη του α. καλλιεργούνται ως αρτυματικά ή λαχανικά (π.χ. σκόρδο, κρεμμύδι, πράσο), άλλα ως καλλωπιστικά και άλλα ως φαρμακευτικά. Είναι φυτά μονοετή, διετή ή πολυετή, με απλό ή πολλαπλό βολβό που περιβάλλεται από χιτώνες. Τα φύλλα βγαίνουν κοντά στη ρίζα και είναι απλωτά, διπλωμένα ή κυλινδρικά, πλήρη ή κούφια στο εσωτερικό τους. Τα άνθη σχηματίζουν σκιαδόμορφη ταξιανθία στην άκρη ενός μακρού, άφυλλου βλαστού και ο καρπός τους είναι κάψα. Πολλά από τα είδη του α. έχουν μια έντονη οσμή που οφείλεται στο αιθέριο έλαιο σκορδέλαιο, πλούσιο σε θειούχο αλκύλιο. Στην Ελλάδα καλλιεργούνται τα είδη: σκόρδο (επιστημονικά ά. το εδώδιμο), το κρεμμύδι (επιστημονικά ά. το κρόμμυο) και το πράσο (επιστημονικά ά. το πράσο). Τα παραπάνω είδη δεν τα βρίσκουμε αυτοφυή στη χώρα μας. Τα κυριότερα από τα αυτοφυή της Ελλάδας είναι τα επόμενα: 1. ά. το αμπελόπρασο, τυπικό είδος σε ολόκληρη την Ελλάδα. Φυτρώνει σε άγονα εδάφη. Τα άνθη του είναι ρόδινα. Ο βολβός του έχει γεύση γλυκιά και μπορεί να χρησιμοποιηθεί όπως το σκόρδο. 2. ά. το σφαιροκέφαλο. Συναντάται σε καλλιεργημένα ή ακαλλιέργητα χωράφια σε όλη την Ελλάδα. Τα άνθη του έχουν ζωηρό κόκκινο χρώμα και οι βολβοί του τρώγονται. 3. ά. το ρόδινο. Απαντάται σε χωράφια, αμπέλια και φράκτες σε ολόκληρη την Ελλάδα. 4. ά. το ούρσινο. Συναντάται σε γόνιμα εδάφη της Β Ελλάδας μέσα σε σκιερούς τόπους φυλλοβόλων δασών. Όλα τα αυτοφυή είδη της Ελλάδας είναι γνωστά με το όνομα αγριοκρεμμύδια.